Bitcoin tăng rồi giảm khiến cả bên long và short bị thanh lý, chuyện gì vừa xảy ra vậy?

Ngày 17/12, Bitcoin chứng kiến một đợt biến động dữ dội khi giá tăng vọt hơn 3.000 USD chỉ trong chưa đầy một giờ, sau đó đảo chiều mạnh mẽ và giảm sâu về ngưỡng 86.000 USD.

Điều đáng chú ý là biến động này không xuất phát từ bất kỳ thông tin hay sự kiện lớn nào. Thay vào đó, dữ liệu thị trường cho thấy nguyên nhân chủ yếu đến từ đòn bẩy cao, vị thế giao dịch chồng chéo và điều kiện thanh khoản yếu.

Hiện tượng Short Squeeze đẩy giá Bitcoin lên cao

Đà tăng ban đầu xuất hiện khi Bitcoin tiến sát mốc 90.000 USD – vùng kháng cự quan trọng cả về mặt tâm lý lẫn kỹ thuật.

Dữ liệu thanh lý cho thấy có một lượng lớn vị thế short được đặt ngay phía trên mức giá này. Khi giá vượt lên, các vị thế short buộc phải đóng, đồng nghĩa với việc phải mua vào Bitcoin, càng khiến giá tăng mạnh hơn.

Ước tính khoảng 120 triệu USD vị thế short đã bị thanh lý trong giai đoạn này, tạo nên một đợt short squeeze điển hình – khi lực mua bắt buộc từ các lệnh đóng vị thế short đẩy giá lên cao vượt mức cung cầu thực tế.

Tuy nhiên, đằng sau cú tăng mạnh ấy là một cấu trúc thị trường tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Đợt tăng giá đã nhanh chóng biến thành một đợt thanh lý long hàng loạt

Khi Bitcoin tạm thời vượt qua ngưỡng 90.000 USD, nhiều nhà đầu tư mới đổ xô vào thị trường, kỳ vọng đà tăng sẽ tiếp diễn.

Phần lớn trong số họ mở các vị thế long, đặt cược vào khả năng phá vỡ kháng cự. Tuy nhiên, thiếu vắng lực mua giao ngay, đà tăng nhanh chóng bị chững lại.

Khi giá bắt đầu suy giảm, các vị thế long này trở nên dễ bị tổn thương. Một khi các mức hỗ trợ quan trọng bị xuyên thủng, các sàn giao dịch tự động thanh lý hàng loạt vị thế long. Hơn 200 triệu USD vị thế long đã bị thanh lý, khiến thị trường rơi vào trạng thái bán tháo.

Làn sóng thanh lý thứ hai này đã lý giải vì sao nhịp giảm lại diễn ra nhanh và sâu hơn cả nhịp tăng trước đó. Chỉ trong vài giờ, Bitcoin đã quay về mức 86.000 USD, gần như xóa sạch toàn bộ thành quả tăng giá trước đó.

Dữ liệu định vị cho thấy một cấu trúc thị trường đầy rủi ro

Dữ liệu từ các sàn lớn như Binance và OKX cho thấy sự biến động mạnh mẽ về vị thế giao dịch.

Trên sàn Binance, số lượng tài khoản giao dịch lớn đặt cược vào long tăng đột biến ngay trước đợt tăng giá. Tuy nhiên, dữ liệu về quy mô vị thế lại cho thấy sự dè dặt, hàm ý rằng nhiều nhà đầu tư chọn long nhưng không dám đặt cược lớn.

Trên sàn OKX, tỷ lệ vị thế thay đổi nhanh chóng sau biến động, cho thấy các nhà đầu tư lớn đã điều chỉnh chiến lược, hoặc bắt đáy khi giá giảm, hoặc gia tăng các lệnh phòng hộ khi thị trường bị thanh lý.

Sự kết hợp giữa vị thế đông đúc, niềm tin chưa vững chắc và đòn bẩy cao đã tạo nên một thị trường dễ biến động mạnh theo cả hai chiều mà không hề báo trước.

Liệu các nhà tạo lập thị trường hay cá voi đã thao túng động thái này?

Dữ liệu on-chain ghi nhận các nhà tạo lập thị trường (market maker) như Wintermute chuyển Bitcoin giữa các sàn giao dịch trong thời gian biến động. Những động thái này trùng khớp với các nhịp tăng giảm giá, nhưng không đủ cơ sở để kết luận có sự thao túng.

Trên thực tế, nhà tạo lập thị trường thường xuyên cân đối lại danh mục trong các giai đoạn thị trường căng thẳng. Việc chuyển tiền lên sàn có thể nhằm phòng hộ, quản lý ký quỹ hoặc bổ sung thanh khoản, chứ không nhất thiết là bán tháo để làm giá giảm.

Quan trọng hơn, toàn bộ diễn biến có thể lý giải bằng các cơ chế thị trường đã biết: cụm thanh lý, đòn bẩy cao và sổ lệnh mỏng. Không có bằng chứng rõ ràng về sự thao túng có tổ chức.

Điều này có ý nghĩa gì đối với Bitcoin trong tương lai?

Sự kiện vừa qua nhấn mạnh một rủi ro lớn của thị trường Bitcoin hiện nay. Đòn bẩy vẫn ở mức cao, thanh khoản dễ dàng trở nên mỏng khi có biến động mạnh. Khi giá tiến sát các ngưỡng quan trọng, các đợt thanh lý bắt buộc dễ dàng chi phối diễn biến giá.

Các yếu tố nền tảng của Bitcoin không thay đổi trong những giờ biến động đó. Những cú tăng – giảm mạnh chỉ phản ánh sự mong manh của cấu trúc thị trường, không phải thay đổi về giá trị dài hạn.

Chừng nào đòn bẩy chưa được điều chỉnh và vị thế giao dịch chưa trở nên lành mạnh, những biến động mạnh như vậy vẫn có thể lặp lại. Trong trường hợp này, Bitcoin không tăng rồi giảm vì tin tức, mà đơn giản là vì đòn bẩy đã khiến giá tự chống lại chính nó.

• Nhà phân tích: Bitcoin điều chỉnh về 70.000 USD có thể đặt nền móng cho chu kỳ tăng trưởng mới
• Vì sao Ngân hàng Nhật Bản lại quan trọng đối với Bitcoin?